"بسمه تعالی"

راهنمای استفاده از ( JCR)

Journal Citation Reports

فاطمه میرحسن پور واحدی

کارشناس ارشد مدیریت دانش

1397

جی سی آر چیست؟

گزارش جی سی ار یا همان (Journal Citation Reports (JCR، روشی برای ارزیابی منتقدانه مجلات در سراسر دنیا ارائه می‌کند. جی سی ار یک دیدگاه منحصر به فرد را از ارزیابی مجلات و مقایسه آنها با سایر مجلات در اختیار مخاطبان قرار می‌دهد. این کار با تجمیع اطلاعات از وب آف ساینس در مورد مجلات آکادمیک در زمینه علوم طبیعی و علوم اجتماعی انجام می‌گیرد.

جی سی ار انتشارات سالانه‌ای از آنالیزگران clarivate است و از طریق وب آف ساینس در دسترس مخاطب قرار می‌گیرد. در ابتدا جی سی ار به عنوان قسمتی از science citation index منتشر میشد ولی امروزه به عنوان یک سرویس متمایز که بر پایه استنادات گردآوری شده از  science citation index expanded و

  social science citation index است، در حال ادامه فعالیت است.

نحوه کار جی سی ار چیست و چگونه با اطلاعات داده شده به ما کمک می‌کند؟

جی سی ار برای اینکه در راستای تحقیقات به شما کمک کند و این امکان را برای شما فراهم سازد که بتوانید مهم‌ترین مجلات مد نظر خود را با یکدیگر مقایسه کنید، اطلاعات زیر را در اختیارتان قرار می‌دهد:

•           مجله‌هایی که بیش‌ترین تعداد استنادات در یک زمینه تخصصی خاص را شامل می‌شوند

•           به روزترین مجلات در یک زمینه تخصصی

•           مجلات با بالاترین ایمپکت فاکتور در یک زمینه تخصصی

•           مقالات با بالاترین تعداد چاپ در یک زمینه تخصصی

•           اطلاعات دسته‌بندی موضوع به عنوان معیار سنجش

محتوای جی سی ار چیست و چه ژورنال‌هایی را شامل می‌شود؟

محتوای جی سی ار در دو بخش زیر قابل دسترسی است:

•           انتشارات علمی شامل بیس از ۸۰۰۰ ژورنال با ۱۷۱ دسته‌بندی موضوعی

•           انتشارات علمی اجتماعی شامل بیش از ۲۹۰۰ ژورنال در ۵۵ دسته‌بندی موضوعی

جی. سی. ار اطلاعات بیش از ۱۰.۵۰۰ ژورنال مختلف از ۲۵۰۰ ناشر ۸۰ کشور مختلف و حدود ۲۳۰ موضوع مختلف را در بر می‌گیرد. این گزارش به صورت سالانه منتشر می‌شود و ویرایش هر سال، شامل اطلاعات انتشارات سال گذشته نیز می‌شود.

اطلاعات استنادات در جی سی ار منحصر به فرد هستند؛ به این دلیل که فقط Thomson Scientific منابع استناد شده‌ی مقاله‌هایی را که نمایه کرده است، شامل می‌شود.

 جی سی ار با گردآوری این منابع استناد شده که توسط خود نویسنده‌ها مشخص شده است، به اندازه‌گیری تاثیر تحقیق کمک می‌کند و رابطه بین استناد و مقاله‌های استناد شده را نمایان می‌سازد.

مخاطبان محتوای جی سی ار چه کسانی هستند؟

جی سی ار در انتشار گزارشات سالانه خود و تولید محتوای این گزارشات گروه‌های زیر را هدف گرفته است:

•           کتابدار ها: کتابدارها به منظور انتخاب یا حذف ژورنال‌ها از کلکسیون خود و همچنین آگاهی از اینکه چگونه محققان با آن ژورنال‌ها مشارکت داشته‌اند، به اطلاعات این گزارش‌های سالانه نیاز دارند.

•           ناشران و ویرایش‌گران: این گروه به منظور تشخیص تاثیر مجلات در مخاطبان و برای تنظیم استراتژی انتشارات خود به اطلاعات سالانه جی سی ار نیازمندند.

•           محققان: محققان و نویسندگان مقاله برای شناخت کافی ژورنال‌ها به منظور چاپ مقاله و همچنین میزان مشارکت مقاله خود به گزارشات سالانه جی سی ار نیاز دارند.

•           مدیران تحقیقات و آنالیزگران اطلاعات: نیاز این گروه به گزارشات مذکور به جهت دنبال کردن اطلاعات کتاب‌شناختی و الگوهای استناد می‌باشد.

اغلب مخاطبان جی سی ار را محققان و کتابدارها تشکیل می‌دهند.

جایگاه ایمپکت فاکتور در گزارشات سالانه جی سی ار چیست و جی سی ار تا چه حد از آن برای معرفی بهترین مجلات استفاده می‌کند؟

•        آنالیزگران Clarivate  به هیچ عنوان از ایمپکت فاکتور به عنوان تنها فاکتور برای اندازه‌گیری میزان تاثیر یک مجله استفاده نمی‌کنند. در واقع هیچ‌گاه نباید از ایمپکت فاکتور مجلات بدون توجه کافی به سایر فاکتورها (از جمله میانگین تعداد منابعی که به آنها استناد شده است)، به عنوان معیار سنجش استفاده کنیم .در زمینه ارزیابی آکادمیک گاهی اوقات استفاده از میزان تاثیرگذاری مقاله‌ی بیس به منظور تخمین تعداد مقالات چاپ شده اخیر نادرست است. در زمینه مقالات شخصی تکرر استنادات اندکی متفاوت است ولی در این مورد نیز باید از ایمپکت فاکتور مجلات با بررسی‌های دقیق و آگاهانه استفاده کنیم.

IF (Impact Factor)

انتخاب منابع معتبر در هنگام پژوهش یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین مراحل تحقیق است. چاپ مقاله در مجلات با کیفیت و معتبر، علاوه بر اینکه اعتبار نویسنده مقاله را بالا می‌برد، بلکه شانس دیده شدن مقاله در بین سایر مقالات مرتبط را به شدت افزایش می‌دهد و به تبع آن تعداد استنادات به مقاله هم بالاتر می‌رود. معیارهای متفاوتی برای انتخاب مجلات معتبر وجود دارد؛ ایمپکت فاکتور (impact factor)، یک شاخص معتبر برای انتخاب مجلات با رده علمی بالا و قابل قبول برای دانشگاه‌های سراسر دنیاست.

جی سی ار اکنون سطوح مختلف بیشتری از مجلات را شامل می‌شود تا بتواند فهم دقیق‌تری از ارتباط متقابل مقالات و مجلات را ارائه کند. این میزان از شفافیت به شما اجازه می‌دهد تا علاوه بر دریافت داده‌ها، بتوانید درکی عمیق و ظریف از ارزش ژورنال پیدا کنید.

برنامه انتشارات سالانه جی سی ار چیست و در چه بازه زمانی این گزارشات منتشر می‌شوند؟

•        گزارشات سالانه جی سی از به طور سالانه در اختیار مخاطبان قرار می‌گیرد و معمولا در هر گزارش به اطلاعات سال گذشته نیز اشاره می‌شود.

•        در سال‌های اخیر معمولا این گزارش‌ها در اواسط ماه ژوئن منتشر شده‌اند. به عنوان مثال گزارش جی سی ار سال ۲۰۱۷ که مبتنی بر اطلاعات و داده‌های سال ۲۰۱۶ بود، در چهاردهم ماه ژوئن سال ۲۰۱۷ منتشر شد.

چگونه پارامتر  jcr مجلات مختلف را به دست آوریم؟

•        با جستجوی شماره ISSN مجلات در صفحه اول سایت ژورنال هاب می توان به مقدار SJR و همچنین نمودار تغییرات آن دست یافت.

شاخص SJR  چیست؟

جدا از ایمپکت فاکتور که متداول‌ترین روش برای ارزیابی یک مجله است، محققان گاهی اوقات از شاخص sjr نیز برای انتخاب یک مجله مناسب در زمینه تحقیقاتی خود استفاده می‌کنند. شاخص  SCImago Journal Rank یا به اختصار sjr، یک شاخص جدید و از جمله جامع‌ترین شاخص‌ها است که در نظام رتبه‌بندی سایمگو به وجود آمده است. اس جی آر، معیاری برای اندازه‌گیری میزان تاثیر علمی مجلات علمی است که به طور هم‌زمان تعداد استنادات انجام شده به مقالات یک مجله و همچنین اعتبار مقالات استناد دهنده را مورد ارزیابی قرار می‌دهد. در واقع sjr  یک مقدار عددی است که متوسط تعداد استنادهای موزون به مدارک موجود در سه سال اخیر مجله را در سال مورد نظر نمایش می‌دهد.

تغییرات پارامتر SJR

•        تغییرات پارامتر SJR در طول سال های گذشته تغییرات کیفیت مجله را مشخص می کند. به عنوان مثال برای مجله  Acta Odontologica Scandinavica، که نمودرا تغییرات SJR آن در طول سال های گذشته در شکل زیر نشان داده شده است، دیده می شود که این مجله در طول 10 سال گذشته تغییر زیادی در کیفیت نداشته و جایگاه نسبتا ثابتی داشته است.

تفاوت ایمپکت فاکتور با شاخصSJR  چیست ؟

تفاوت ایمپکت فاکتور با شاخص SJR  چیست ؟ ایمپکت فاکتور با قاطعیت بالا معیاری است برای انتخاب مجلات معتبر و با کیفیت. برای هر مجله، داشتن ایمپکت فاکتور بالا به نوعی اعتبار علمی به شمار می‌رود. حدود ۴۰ سال است که  ایمپکت فاکتور توسط محققین مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ با این وجود از نظر عده‌ای، این شاخص دارای ۲ مشکل عمده به شرح زیر است:

۱. ایمپکت فاکتور توسط یک سازمان خصوصی منتشر می‌شود.
با وجود اهمیت بالای ایمپکت فاکتور به نظر می‌رسد برخی ترجیح می‌دهند جایگزینی برای این فاکتور وجود داشت. استفاده ازایمپکت فاکتور رایگان نیست و برای هر مجله باید ایمپکت فاکتور مربوط، خریداری شود.
۲. ایمپکت فاکتور بهترین معیار برای ارزیابی کیفیت یک مجله و معتبر بودن آن نیست.
ایمپکت فاکتور کاستی‌هایی دارد؛ به دلیل اینکه ایمپکت فاکتور آسان‌ترین روش برای قضاوت در رابطه با مجلات، سازمان‌ها و افراد است، موارد استفاده فراوانی دارد ولی در تمام موارد استفاده از این فاکتور راه حل عاقلانه‌ای به نظر نمی‌رسد. به عنوان مثال مقایسه ژورنال‌ها در حوزه‌های متفاوت با این فاکتور منطقی نیست.

با توجه به مشکلاتی که برای ایمپکت فاکتور ذکر شد، نظام رتبه‌بندی سایمگو در تلاش برای غلبه بر موارد ذکر شده شاخص جدیدی را تعریف کرده و نام آن را شاخص sjr  گذاشته است. این شاخص از اطلاعات استخراج شده از اسکوپوس و پایگاه داده‌های الزویر استفاده می‌کند.

بر خلاف ایمپکت فاکتور،SJR  تنها تعداد استنادات به مدارک یک مجله را محاسبه نمی‌کند بلکه رتبه مجله‌ای را که  مقالات استناد دهنده در آن به چاپ رسیده‌اند نیز در نظر می‌گیرد. در واقع استناد از مجلات معتبرتر و با کیفیت‌تر با sjr بالا، تاثیر بیشتری نسبت به سایر مجلات در افزایش شاخص sjr دارد. این روش محاسبه با روش رتبه‌بندی صفحات در گوگل هم‌خوانی دارد. شاخص علمی دیگری که از این روش محاسباتی برای رتبه‌بندی علمی استفاده می‌کند، آیگن فاکتور است.  

Sjr  بر خلاف ایمپکت فاکتور رایگان است و در نمایه آن ژورنال‌های ISI هم وجود دارند.

اکثر مواقع ژورنال‌هایی که دارای ایمپکت فاکتور بالایی هستند از شاخص sjr  بالاتری نیز برخوردارند.

روش دسترسی به شاخص sjr چیست ؟

یک از روش‌هایی که به کمک آن می‌توانیم به شاخص sjr  مجلات دسترسی داشته باشیم و به کمک آن  مجلات معتبر را از سایر مجلات تمییز کنیم استفاده از سیستم جستجوی ژورنال هاب است. به این منظور می‌توانیم مراحل زیر را دنبال کنیم اطلاعات کامل شاخص sjr

- به صفحه اصلی ژورنال هاب مراجعه کنیم.

- مجله مورد نظر خود را بر حسب ISSN، جستجو کنیم.

- یا به بخش فهرست موضوعی مراجعه کنیم که ده ها هزار مجله آکادمیک در آن بخش، به صورت موضوعی فهرست شده است.

با جستجوی ISSN  هر ژورنال به اطلاعات بسیار کاملی در ارتباط با شاخص sjr  دسترسی خواهید داشت.

از قبیل:

شاخص کیفی مجله  (Quartiles)  این پارامتر برای تشخیص کیفیت مجله حائز اهمیت است.

- رتبه مجله بر اساس شاخض SJR

- نمودار تغییرات SJR  در سال های اخیر و همینطور آخرین مقدار آن.

H-index-

روش رتبه ‌بندی شاخص sjr  چیست ؟

•        همانطور که قبلا نیز اشاره شد، این شاخص به تمام مقالاتی که به مدارک یک مجله استناد کرده‌اند، وزن یکسانی نمی‌دهد و در محاسبه ضریب sjr به مجلاتی که خود دارای شاخصsjr  بالاتری هستند، وزن بیشتری اختصاص می‌دهد. به این روش رتبه‌بندی استناد موزون گوییم. به طور کلی سه عامل اصلی در تعیین شاخص sjr  برای یک ژورنال حائز اهمیت هستند:

•        تعداد مقالات چاپ شده در ژورنال و تعداد استنادات دریافت شده توسط آنها.

•        کیفیت و ضریب sjr  مجلات استناد دهنده

•        تعداد مقالات نمایه شده در اسکوپوس